ویتامین E
ویتامین ای (Vitamin E) یکی از ویتامینهای محلول در چربی است.این ویتامین همچون ویتامین ث خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و اثر شیمیایی مخربی که به بافتهای بدن لطمه میزند را از بین میبرد.ویتامین ای که در سال ۱۹۲۰ (میلادی) کشف گردید و در سال ۱۹۳۶ (میلادی) از جوانه گندم جدا گردید و آلفا توکوفرول نام گرفت ٬ که این نام از کلمه یونانی TOKOS به معنی «تولد کودک» و کلمهی PHEREIM به معنی دنیا آوردن گرفته شده است و OL برای نشان دادن ساختار الکلی آن است بعدها دو گونه دیگر به نام بتا و گاما توکوفرول کشف شدند که اثرشان نسبت به آلفا کمتر بود.این ویتامین در لایه چربی دیواره سلول و داخل سلول قرار میگیرد و از تخریب دیواره سلول جلوگیری میکند.همچنین ویتامین ای یک نام برای گروهی از مولوکولها است که اثراتی شبیه آلفا توکوفرول را دارند.فواید ویتامین ای
همانطور که گفته شد این ویتامین در بدن نقش یک آنتی اکسیدان را ایفا میکند و از سلولهای بدن در مقابل تخریب حفاظت میکند٬ یعنی این ویتامین توانایی زیادی در خنثی کردن رادیکالهای آزادی است که درون سلولهای بدن و بطور طبیعی ساخته میشوند و چون دارای الکترون جفت نشده هستند برای متعادل کردن خودشان اقدام به جذب الکترونهای سلولهای سالم بدن میکنند و از این طریق به آنها صدمه میزنند.خاصیت آنتی اُکسیدانی این ویتامین به آن اجازه میدهد تا از لطمه دیدن داخل رگها و سکته قلبی پیشگیری کند.کمبود ویتامین بیشتر در بیماریهای قلبی نمود پیدا میکند.همچنین این ویتامین دارای خاصیت ضد انعقادی میباشد که به جریان راحت خون در رگهایی که دارای پلاکتهای چربی چسبنده به دیواره هستند٬ کمک میکند.ویتامین ای همچنین باعث افزایش سطح ایمنی بدن در مقابل بیماریها ٬ جلوگیری از پیشرفت بیماری آلزایمر ٬ کمک به درمان بیماریهای چشمی مثل آب مروارید و دژنراسیون ماکولر ٬ کاهش احتمال حملات قلبی در بیماران مبتلا به دیابت ٬ کند کردن روند پیری سلولها ٬ تقویت انسان در مقابل آلودگیهای زیست محیطی ٬ مقابله با کم خونی ٬ درمان مشکلات ناشی از چربیهای بد هضم و کمک به بهبود بیماریهای پوستی ٬ زخمها ٬ اختلالات تولید مثل و کاهش دردهای پیش از قاعدگی و کاهش علائم و نشانههای لوپوس میشود .همچنین این ویتامین در درمان انواع سرطانها مانند پروستات ٬ پوست ٬ و دهان کمک میکند.در تحقیقی نشان داده شده است که مردانی که از آلفا توکوفرول بیشتری استفاده کردند ٬ خطر ابتلا به سرطان پرستات در آنان ۵۳٪ کمتر از سایر مردان بوده است.همچنین تحقیقات نشان داده که مصرف این ویتامین در دوران بارداری به کاهش خطر ابتلای نوزاد به بیماری آسم میانجامد.در این تحقیق نوزادانی که مادرشان کمترین میزان دریافت ویتامین ای را داشتهاند پنج برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به آسم بودهاند .این ویتامین در جلوگیری از ابتلا به سکته مغزی در افراد غیر سیگاری نقش دارد اما در افراد سیگاری خیر.
کمبود ویتامین ای
کمبود این ویتامین باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان و مشکلات قلبی و عروقی و اختلالات تولید مثلی میشود.ذخیره این ویتامین در بدن ۱۰ تا ۱۵ سال کفایت میکند اما بعد از این مدت (معمولا کسانی که مشکل هضم چربی دارند به این دوره میرسند) اختلالات بینایی ٬ ضعف عضلات ٬ عدم پاسخ گویی به محرکهای محیطی و عدم توانایی در حفظ تعادل و زخمهای سریع پوستی بروز میکند.همچنین این ویتامین در جلوگیری از سقط جنین بسیار موثر است.
مصرف بیش از اندازه
مشکلات مصرف زیاد این ویتامین نسبت به سایر ویتامینهای محلول در چربی کمتر است ٬ زیرا بدن تحمل مقادیر زیاد آن را نسبتاً دارد.اما اگر مصرف بیش از اندازه و به صورت مصنوعی(قرص و آمپول) باشد ٬ باعث مسمومیتهای ویتامینی میشود.همچنین از دیگر عوارض مصرف بیش از اندازه این ویتامین این است که بدن از دیگر ویتامینهای محلول در چربی استفاده نمیکند و کمبود این ویتامینها در بدن به وجود میآید.باعث رسوب کلسیم در استخوانها میشود.موجب اختلال در ذخیره ویتامین آ در کبد میشود.باعث میشود مدت زمان انعقاد خون زیاد شود و حتی مصرف بیش از اندازه آن (بیشتر از ۴۰۰واحد)خطر مرگ به همراه دارد.مصرف طبیعی این ویتامین حتی بیش از اندازه این عوارض را به دنبال ندارد .
منابع حاوی ویتامین ای
این ویتامین تنها در منابع گیاهی یافت میشود و در منابع حیوانی در چربی نیز یافت میشود.موادی مثل روغنهای گیاهی مثل روغن آفتاب گردان و زیتون ٬ ذرت و بادام ٬ آجیل تازه(فندق ٬ بادام ٬ گردو ) ٬ اسفناج ٬ کلم پیچ ٬ سویا و سیب زمینی دارای مقادیری از این ویتامین میباشند.همچنین روغن سبوس گندم غنیترین ماده غذایی از لحاظ ویتامین ای میباشد.در میوههایی مثل هلو و یا مارچوبه نیز به طور نسبی این ویتامین یافت میشود.به جز منابع طبیعی ویتامین ای به صورت مصنوعی و به شکل قرص و آمپول نیز در دسترس میباشد.میزان نیاز روزانه بدن انسان به این ویتامین ۷ تا ۹ میلی گرم میباشد.